Τα στερεότυπα που έχουν οι Ευρωπαίοι για τους γείτονές τους

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Περικλής Δηµητρολόπουλος

23 Σεπτεμβρίου 2010 "Τα Νέα"

"Πώς µας βλέπουν οι άλλοι; Μια απάντηση σε αυτό το ερώτηµα επιχειρεί να δώσει ο βούλγαρος γραφίστας Γιάνκο Τσβέτκοφ σχεδιάζοντας χάρτες της Ευρώπης µε οδηγό τα στερεότυπα που έχουν οι λαοί για κοντινούς και πιο µακρινούς γείτονες.

Η επιτυχία που είχε το εγχείρηµα στο Διαδίκτυο αποδεικνύει δυο πράγµατα: πρώτον, ότι τα στερεότυπα υπάρχουν. Και δεύτερον, ότι µπορούµε να αστειευτούµε µε αυτά. Ο 33χρονος Τσβέτκοφ, µόνιµος κάτοικος Λονδίνου, εµπνεύστηκε τους χάρτες των στερεοτύπων το 2009 όταν ξέσπασε ο «πόλεµος του φυσικού αερίου» ανάµεσα στη Ρωσία και την Ουκρανία. «Εκανα το πρώτο σχέδιο µόνο για να γελάσουµε µε µερικούς φίλους. Οταν είδα ότι άρεσε πολύ, αποφάσισα να προχωρήσω», δηλώνει. Δεν διαψεύστηκε: έως σήµερα έχουν επισκεφθεί την ιστοσελίδα του περισσότεροι από 500.000 επισκέπτες. Κι εκεί βλέπουν έναν ευρωπαϊκό χάρτη όπου στη Ρωσία ζουν «κοµµούνια» µε τα µάτια των Αµερικανών, στην Ιταλία «νονοί», η Ισπανία είναι κάτι σαν το Μεξικό και η Βρετανία η «µαµάκα». Στον χάρτη που έφτιαξε µε τη δική του προσωπική µατιά, ο Τσβέτκοφ βλέπει την Ευρωπαϊκή Ενωση σαν «Ενωση Επιδοτούµενων Αγροτών» και την Τουρκία ως την χώρα όπου απαγορεύεται το ΥouΤube. Για τους Γάλλους, η γειτονική µας χώρα δεν έχει καµία σχέση µε την Ευρώπη, για τους Γερµανούς είναι µια πηγή εργατικού δυναµικού και για τους Ιταλούς η χώρα του χορού της κοιλιάς.

Οι χάρτες των στερεοτύπων, πάντως, υπενθυµίζουν και κάτι άλλο: ότι τα στερεότυπα δεν είναι µόνο θετικά ή ουδέτερα.

Πολλές φορές κρύβουν προκαταλήψεις και φανερώνουν ρατσιστική διάθεση. Μπορεί για τους Γάλλους οι Βρετανοί να είναι «δολοφόνοι παρθένων», ένας µάλλον χαρακτηρισµός που παραπέµπει στη Ζαν Ντ’ Αρκ, αλλά για τους Ιταλούς οι Ρουµάνοι είναι «κλέφτες» και για τους Γάλλους οι Πολωνοί είναι «υδραυλικοί» - προφανώς από τότε που ο φτηνός «πολωνός υδραυλικός» άρτι αφιχθείς στην Ε.Ε. απειλούσε να αφήσει χωρίς δουλειά χιλιάδες γάλλους συναδέλφους του. Οι Ιταλοί, επίσης, υποτίθεται ότι βλέπουν στα Βαλκάνια ένα µείγµα από πορνοστάρ, µπέιµπι σίτερ και Βυζαντινούς και στο Νότο της ίδιας τους της χώρας τη Σοµαλία και την Αιθιοπία. Αν, πάλι, για τον Τσβέτκοφ η Ε.Ε. είναι «Ενωση Επιδοτούµενων Αγροτών», για τους Βρετανούς είναι ένα είδος αυτοκρατορίας του κακού.

Και αν οι Αµερικανοί βλέπουν στην Ελλάδα τη Δηµοκρατία, οι Ιταλοί το Βυζάντιο, οι Βρετανοί αρχαία αγάλµατα και οι Γερµανοί φτηνά ξενοδοχεία, οι Γάλλοι βρίσκουν έναν «θορυβώδη και τριχωτό λαό». Αυτό που αναδεικνύεται από τους χάρτες είναι ότι οι λαοί της Ευρώπης εξακολουθούν να είναι διαφορετικοί µεταξύ τους. Ισως πάλι, εάν έµοιαζαν, η Γηραιά Ηπειρος να πνιγόταν σε ένα βαθύ χασµουρητό."