Το πιστό αντίγραφο του Μηχανισμού των Αντικυθήρων έρχεται στην ΚύπροΤο 1900, σε μια τυπική βουτιά τους στις ακτές των Αντικυθήρων, μια ομάδα Συμιακών σφουγγαράδων ανακάλυψε στο βυθό μια σειρά από περίεργα αρχαία ευρήματα. Ανάμεσα στα άλλα αντικείμενα και το περίτεχνο άγαλμα του Εφήβου των Αντικυθήρων, όπου ξεχώριζε ένας μηχανισμός που όμοιός του αρχαίος μηχανισμός δεν έχει βρεθεί μέχρι σήμερα. Διαβρωμένος, κομματιασμένος και απολιθωμένος, ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων, όπως έμεινε γνωστός, θεωρείται στις μέρες μας τόσο σημαντικός για την εξέλιξη της τεχνολογίας, όσο και η Ακρόπολη για την εξέλιξη της αρχιτεκτονικής. Η δε περίπλοκη υποδομή του εγείρει ακόμα το ερώτημα τι απέγινε η γνώση και η τέχνη που πρόδιδε η κατασκευή του, 2.000 χρόνια πριν.Η κατασκευή του Μηχανισμού ανάγεται περίπου στο 140-100 π.Χ., μάλλον στη Ρόδο (όπου την εποχή εκείνη άνθιζε η αστρονομία), ενώ το ναυάγιο μισό περίπου αιώνα αργότερα. Ήταν συναρμολογημένος σε ένα ξύλινο κιβώτιο (πυξίδα), διαστάσεων 32x16x10 εκ. περίπου, δηλαδή όσο ένας σημερινός φορητός υπολογιστής. Η μπροστινή και η πίσω επιφάνεια καλύπτονταν από μπρούντζινες πλάκες με ημερολογιακές ή αστρονομικές κλίμακες και δείκτες, ενώ προστατεύονταν από δύο (επίσης) ξύλινα εξωτερικά καλύμματα, στα οποία ήταν προσαρμοσμένες πυκνογραμμένες μπρούντζινες πλάκες. Στο εσωτερικό του υπήρχαν τουλάχιστον 30 συνεργαζόμενοι οδοντωτοί τροχοί (γρανάζια), οι οποίοι ετίθεντο σε κίνηση από τον χειριστή, μέσω της περιστροφής ενός στροφείου (τροχού) τοποθετημένου εξωτερικά στο πλαϊνό τοίχωμα του κιβωτίου. Με τον χειρισμό αυτό, τα γρανάζια έθεταν ταυτόχρονα σε κίνηση εφτά δείκτες, οι οποίοι έδειχναν διάφορα αστρονομικά μεγέθη σε αντίστοιχες κλίμακες. Η κατασκευή του θεωρείται πολύ πιο πολύπλοκη απΆ ό,τι όλων των μηχανών που κατασκευάστηκαν την επόμενη χιλιετία. Με απλά λόγια, ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων θεωρείται ο πρώτος υπολογιστής στην ανθρώπινη ιστορία.Περιστρέφονταςτο στροφείο του Μηχανισμού, ο χειριστής μπορούσε να επιλέξει, μέσω ενός δείκτη, μια οποιαδήποτε ημέρα από τις 365 που περιείχε η εξωτερική ετήσια κλίμακα της μπροστινής επιφάνειας του Μηχανισμού. Το στροφείο έδινε με τη σειρά του κίνηση στους οδοντωτούς τροχούς, οι οποίοι μέσω αλυσιδωτών συζεύξεων κινούσαν ταυτόχρονα και τους 7 δείκτες. Στην μπροστινή επιφάνεια κινούσαν δύο δείκτες που έδειχναν ο ένας τη θέση του ηλίου και ο άλλος τη θέση της σελήνης στην εσωτερική κλίμακα της μπροστινής πλευράς που περιείχε τα 12 ζώδια (ζωδιακός κύκλος). Με απλά λόγια έδειχναν τη θέση ηλίου και σελήνης στον ουρανό.
Μέρες και μήνες
Κάτω από την εξωτερική (ετήσια) κλίμακα, η οποία ήταν αποσπώμενη, υπήρχαν 365 οπές. Κάθε τέσσερα χρόνια ο χειριστής μπορούσε να την αποσπάσει και να τη μετατοπίσει κατά μία οπή, λαμβάνοντας έτσι υπόψη τα δίσεκτα έτη. Ο δείκτης της σελήνης, ο οποίος έφερε ένα σφαιρίδιο στο άκρο του, χρωματισμένο μισό μαύρο και μισό άσπρο, εκτελούσε δύο περιστροφές: Μία γύρω από το σημείο στήριξής του και μία γύρω από τον επιμήκη άξονά του. Η δεύτερη αυτή περιστροφή έδειχνε τις φάσεις της σελήνης. Όταν ο χειριστής π.χ. έβλεπε όλο το άσπρο του σφαιριδίου, ήξερε ότι ήταν πανσέληνος. Για την περιστροφή αυτή ο δείκτης έπαιρνε κίνηση από μία κορώνα (οδοντωτός τροχός κάθετος προς τους υπόλοιπους). Το στροφείο έδινε επίσης κίνηση σε διαφορετικούς οδοντωτούς τροχούς, οι οποίοι κινούσαν δύο δείκτες στην πίσω πλευρά του Μηχανισμού. Ο ένας δείκτης έδειχνε σε ποιο μήνα της περιόδου του Μέτωνα βρισκόταν η σελήνη (άνω ελικοειδής σπείρα των 235 μηνών). Η κίνηση της σελήνης ήταν διορθωμένη ως προς την ανωμαλία που προέρχεται από την έκκεντρη τροχιά της γύρω από τη Γη, με τη βοήθεια δύο έκκεντρων οδοντωτών τροχών, οι άξονες των οποίων απείχαν 1,1 mm. Ο κάτω τροχός είχε μία ακίδα (πείρο), η οποία οδηγούσε τον άνω τροχό, εμπλεκόμενη σε μια σχισμή του. Έτσι, ο άνω τροχός εκτελούσε μια επικυκλική κίνηση, η γωνιώδης ταχύτητα του οποίου παρακολουθούσε την κίνηση της σελήνης στον ουρανό με πολύ μεγάλη ακρίβεια. Ο άλλος δείκτης ακολουθούσε την κάτω ελικοειδή σπείρα των 223 μηνών (περίοδος Σάρος). Όταν περνούσε από ένα μήνα που περιείχε εγχάρακτα σύμβολα, ο χρήστης, διαβάζοντας τα σύμβολα, αντιλαμβανόταν ότι επίκειται έκλειψη ηλίου (Η) ή σελήνης (Σ) την τάδε ημέρα (ΗΜ) και ώρα (ΩΡ).
Και... manual!
Με ειδικούς μηχανισμούς ψηφιακής απεικόνισης ερμηνεύτηκε η λειτουργία του Μηχανισμού, ενώ διαβάστηκαν κείμενα που ήταν χαμένα για περισσότερα από 2.000 χρόνια.
Η έρευνα που έδωσε φως στη δομή του Mηχανισμού ξεκίνησε το 2005, όταν πολυμελής ομάδα της εταιρείας X-Tek (σχεδιάστριας του πρωτοπόρου βιομηχανικού τομογράφου Blade Runner) εργάστηκε στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, για να αποδώσει από τα θραύσματα του αρχαίου μηχανισμού τρισδιάστατες εικόνες της εσωτερικής του κατασκευής. Τον ίδιο χρόνο, το τμήμα έρευνας της Hewlett-Packard έστειλε στην Αθήνα τρεις ειδικευμένους επιστήμονες, οι οποίοι ανέπτυξαν τον πρωτοποριακό μηχανισμό ψηφιακής απεικόνισης PTM Dome, με το οποίο επανεμφανίστηκαν τα σχεδόν σβησμένα κείμενα στην επιφάνεια.Από την έρευνα προέκυψε ότι Μηχανισμός υπολόγιζε με μεγάλη ακρίβεια τη θέση του ήλιου, της σελήνης και πιθανώς των πλανητών στον ουρανό. Υπολόγιζε τις φάσεις της σελήνης, προέβλεπε εκλείψεις και προσδιόριζε την ημερομηνία τέλεσης των αρχαίων στεφανιτών αγώνων. Επίσης βρέθηκαν άγνωστες επιγραφές στις εξωτερικές πλάκες και στο εσωτερικό του Μηχανισμού και διαβάστηκαν κείμενα χαμένα για περισσότερα από 2.000 χρόνια. Όλες οι επιγραφές είναι γραμμένες με ελληνικούς χαρακτήρες. Τα μέχρι στιγμής συμπεράσματα επιβεβαιώνουν, σημειώνει ο αναπληρωτής καθηγητής του ΑΠΘ Κυριάκος Ευσταθίου, που εργάστηκε για την αναπαράσταση του μηχανισμού, ότι ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων είναι ένα περίπλοκο αστρονομικό όργανο, για την κατασκευή του οποίου πρέπει να συνεργάστηκαν δύο μεγαλοφυΐες της εποχής: Ένας άριστος γνώστης και ερευνητής της επιστήμης της αστρονομίας και ένας ταλαντούχος τεχνίτης με πολύ καλές γνώσεις μαθηματικών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου