Με αφορμή το άρθρο του Γ. Πανούση που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Eλευθεροτυπία (11-5-2009), σκεφτήκαμε ότι θα ήταν χρήσιμο να αναστοχαστούμε κατά πόσο ο κόσμος των ΜΜΕ έχει την ισχύ που του αποδίδουμε ή αντίθετα μας βολεύει αυτή η υπερβολική ενοχοποίηση για να απαλλαγούμε από συλλογικές ή ατομικές ευθύνες . Ίσως ο επαναπροσδιορισμός της κοινωνικότητάς μας να αποτελεί το βασικό όπλο για να ξανασυναντήσει το "εγώ" το "εμείς", μέσα από την πραγματική ζωή και όχι μέσα από την εικονική πραγματικότητα. Τα σχολεία όλων των βαθμίδων θα μπορούσαν να βοηθήσουν στο άγγιγμα αυτής της πραγματικής ζωής, έτσι ώστε οι μαθητές να μη βιώνουν τη σχολική ζωή σαν ένα σόου τηλεοπτικό, από την πλευρά αποκλειστικά και μόνον του ΘΕΑΤΗ; Πιστεύω ότι τα σχολεία διαθέτουν ό,τι λείπει από τα Μ.Μ.Ε. Είναι η ζωή με σάρκα και οστά. Γιατί όμως δεν καταφέρνουν να «γοητεύσουν - μαγέψουν» τα παιδιά μας με τους μύθους της πραγματικότητας σε αντίθεση με τη μυθική πραγματικότητα των Μ.Μ.Ε. Μήπως η εξουσία των ΜΜΕ διδάσκεται ως Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ και δεν παρέχονται τα μέσα στους νέους να την αμφισβητήσουν; Μεγάλη συζήτηση! Δεν τολμώ να φανταστώ ότι θα απαντήσουμε. Ερωτήματα όμως μπορούμε να θέσουμε.
Η δική μας ζωή ή των άλλων;
"ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ", 11/05/2009
Η ανεκτική κοινωνία
δεν είναι κοινωνία
Μιχ. Μοδινός, Επιστροφή
Εχουμε άπαντες επ-αναπαυθεί στην εύκολη δικαιολογία. Για όλα τα στραβά και τ' ανάποδα η μοναδική υπεύθυνη είναι η τηλεόραση ή εν πάση περιπτώσει τα media. Δεν διαβάζει το παιδί, φταίει η τηλεόραση. Βλέπει σαπουνόπερες η γιαγιά, φταίει η τηλεόραση. Είναι κολλημένος στο ποδόσφαιρο ο πατέρας, φταίει η τηλεόραση. Η ακριβή κολόνια της κόρης, τα όνειρα για μαγευτικά ταξίδια της μητέρας, οι τσόντες, οι σπόντες, οι πολιτικές φιγούρες, όλοι και όλα είναι «παιδιά» και προϊόντα μιας οθόνης. Μοιάζει σαν τίποτα να μην υπάρχει γύρω από το τραπεζάκι της συσκευής. Δεν υπάρχει οικογένεια, δεν υπάρχει σχολείο, δεν υπάρχει γειτονιά, δεν υπάρχει κοινωνία, τελικά ούτε κράτος υπάρχει. Η τηλεόραση τα έχει καταβροχθίσει (ενώ κοιμόντουσαν;) και τώρα «παίζει» μόνη της.
ΑΝΑΡΩΤΙΕΜΑΙ αν πραγματικά τα πιστεύουμε όλα τούτα. Αν έχουμε εκλάβει τις δικές μας αδυναμίες και ελλείψεις ως εγγενή δύναμη των media;
Η ΠΙΣΤΗ μεταφορά της πραγματικότητας, η ανακατασκευή της από τη διαμεσολάβηση των ΜΜΕ, η νέα κατασκευή με ουσιώδεις αλλοιώσεις των γεγονότων, η μυθοποιούσα και ειδωλοποιούσα οθόνη στηρίζονται σε ένα κρίσιμο προαπαιτούμενο, ότι έχουμε όλοι απο-δεχθεί την ισχύ «της κοινωνίας της εικόνας», ότι έχουμε (αφελώς;) ταυτίσει την πολιτική/ κοινωνική/ ηθική μας συνείδηση με τις δραματοποιημένες εικόνες που εκπέμπουν οι πάσης φύσεως χειριστές «της κοινωνίας της εικόνας».
ΕΧΟΥΜΕ αφήσει να μας κλέψουν τον πραγματικό κόσμο και να μας τον αντικαταστήσουν με μια φαντασιακή ου-τοπία. Ζούμε εν κενώ.
ΟΜΩΣ για όλα αυτά εμείς είμαστε οι κύριοι υπεύθυνοι. Πρέπει να πάρουμε το ρίσκο να «πηδήξουμε» έξω από τις γυάλινες αλήθειες των Μέσων και να ξαναβγούμε στην πραγματική ζωή.
ΠΡΕΠΕΙ -αν τους έχουμε ανάγκη- να διαμορφώσουμε μύθους έξω από τις εικονικές περσόνες και τις τεχνητές περιπέτειες των σίριαλ.
ΕΝΑΣ μπεσαλής φίλος αξίζει πολύ περισσότερο από τους άνκορμεν. Ενας ειλικρινής έρωτας αξίζει πολύ περισσότερο από τις playmate. Μια βαρκάδα στο αυγουστιάτικο δειλινό αξίζει περισσότερο από δεξιώσεις του κατεστημένου. Ένας διαμαρτυρόμενος πολίτης αξίζει πολύ περισσότερο από τον Τζέιμς Μποντ. Μια διαδήλωση κοινωνικής αλληλεγγύης αξίζει πολύ περισσότερο από τα διάφορα φιλανθρωπικά gala.
ΤΑ ΑΛΗΘΙΝΑ πρότυπα, οι ζωντανοί μύθοι της ζωής μας βρίσκονται πλάι μας. Αν σβήσουμε την οθόνη κι αν κατεβάσουμε την ένταση των (όποιων) ήχων θα τους διακρίνουμε, και είμαι βέβαιος ότι θα τους (ξανα)αγαπήσουμε. Ετσι, ο ηλεκτρονικός μετα-άνθρωπος θα (ξανα)γίνει άνθρωπος χωρίς πρίζα αλλά με αυθεντικά αισθήματα.
Ενδιαφέρουσες οι απόψεις του Γ. Πανούση και ουσιαστικός ο προβληματισμός σου. Σαφώς και η τηλεόραση δεν είναι η μόνη υπεύθυνη για όλα "τα στραβά και ανάποδα", όμως είναι επίσης φανερό ότι η τηλεόραση συμβάλλει στον αποπροσανατολισμό της κοινωνίας μας και στο ξεχαρβάλωμά της. Για να αντισταθεί κανείς σ' αυτό που του προβάλλει η τηλεόραση, πρέπει να αλλάξει συνήθειες, να προβληματιστεί, να κρίνει, να θελήσει να την κλείσει και να ανοίξει ένα βιβλίο, να δει ένα φίλο του, να συνομιλήσει με την οικογένειά του, να ερωτευτεί και πού χρόνος για όλα αυτά;- να μην ξεχάσω ...να ερωτευτώ!!!, γράφει κάποιος μαθητής μας στο θρανίο του -. Καλές, λοιπόν, οι διαπιστώσεις του κ. καθηγητή, αλλά δεν φτάνουν. Η παιδεία που θα μπορούσε να διαδραματίσει ουσιαστικό ρόλο, απαξιώνεται...κανέναν δεν συμφέρει ο συνειδητοποιημένος και ενεργός πολίτης.
ΑπάντησηΔιαγραφήΜήπως κοντά σε όσα γράφει η Ειρήνη,
ΑπάντησηΔιαγραφήνα μπορούσε να καλλιεργηθεί και η ιδέα
για μια «άλλη» , «ηθική» τηλεόραση
στο γενικότερο πνεύμα προσπαθειών τύπου:
Τράπεζα για φτωχούς
http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&ct=1&artid=4515254
http://www.grameen-info.org/
ή ηθικό εμπόριο;
http://www.solon.org.gr/index.php/ithikoemporio.html
http://www.fairtrade.gr/
Ειρήνη και Λίλα,
ΑπάντησηΔιαγραφήστις μέρες μας τα πάντα "καταναλώνονται"- με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει - και άρα και οι ανθρώπινες σχέσεις δεν ξεφεύγουν από αυτήν την αρχή. Νομίζω ότι τέτοιες πρωτοβουλίες, όπως αναφέρεις Λίλα, αποτελούν εναλλακτικούς τρόπους κοινωνικής ζωής. Τώρα κατά πόσο η TV μπορεί να λειτουργήσει στη βάση μιας άλλης "ηθικής", λιγότερο εμπορευματοποιημένης δεν μπορώ εύκολα να το φανταστώ.Πιο εύκολο μου φαίνεται να εκπαιδεύσουμε συνειδητά τα παιδιά μας ως " τηλεθεατές" και όχι να θεωρούμε δεδομένη την "τηλεοπτική " τους συμπεριφορά.Όλα αυτά απαιτούν, όπως σωστά το υπογραμμίζεις Ειρήνη, προβληματισμό, διάθεση για επικοινωνία,για να ξαναβρούμε την ανθρωπιά μας.
Ωραίο το κείμενο κι άκρως ενδιαφέρουσα η συζήτηση όπως τίθεται, Ελένη. Βέβαια, μάλλον διημερίδα χρειάζεται... Οι συνιστώσες πολλές κι οι απάντήσεις, φοβάμαι, δύσκολες. Η δύναμη του καιρού τεράστια και του σχολείου ασήμαντη. Μπορεί να "γυρίσει" κάπως το πράγμα; Αυτή η διάθεση για επικοινωνία, για να ξαναβρούμε τον εαυτό μας, που γράφεις στο τέλος και που είναι και το ζητούμενο, πώς θα μας προκύψει;
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαι το ηθικό εμπόριο και η τράπεζα των φτωχών και κάποια κοινωνικά αντανακλαστικά που σκάνε μύτη τα τελευταία χρόνια παρήγορα είναι, όμως, συμφωνώ κι εγώ πως μέσα στα σχολεία υπάρχει πολύς χώρος ώστε να καλλιεργηθούν αντίρροπες δυνάμεις, άνθη πολιτισμού.
Πραγματικά μεγάλη κουβέντα. Που, για να...ξεκινάμε, καλά θα ήταν να συμφωνήσουμε να την κάνουμε από κοντά - για να μην ξεχνιόμαστε! :-)
Διονύση,
ΑπάντησηΔιαγραφήσκέφτομαι μερικές φορές (μπορεί στα όνειρά μου), μήπως θα ήταν χρήσιμο στα αναλυτικά προγράμματα του σχολείου να εντάξουμε τη "μελέτη" προγραμματισμένων τηλεοπτικών εκπομπών για να μπορέσουμε να διδάξουμε και να διδαχτούμε από τα τηλεοπτικά σκουπίδια. Καλή η πρόταση για μια ζωντανή συζήτηση.
Ελένη, χαίρομαι που το άρθρο του Πανούση και οι προβληματισμοί που ανάρτησες προκάλεσαν αυτή την πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση για την εξουσία που έχουμε δώσει στην τηλεόραση. Πολλές φορές συζητώντας με τους μαθητές στα πλαίσια του μαθήματος της έκθεσης για το ρόλο των ΜΜΕ διαπιστώνω ότι οι δικοί μας αφορισμοί ενάντια στη δύναμη του μέσου τούς προκαλούν αντίδραση όχι γιατί την αποδέχονται ή δεν τη συνειδητοποιούν αλλά γιατί δεν είναι τόσο μεγάλη όσο εμείς πιστεύουμε. Τα παιδιά αυτά μπορεί να μεγάλωσαν με την νταντά-τηλεόραση αλλά τώρα την αντιμετωπίζουν περισσότερο σαν αντικείμενο χαβαλέ και πλάκας παρά σαν πηγή πληροφοριών ή αγωγής. Η δική μας γενιά μου φαίνεται έχει θεοποιήσει το μέσο αυτό, που για πολλούς έχει γίνει το μόνο τους παράθυρο στον κόσμο, πνιγμένοι καθώς είναι στις καθημερινές βιοτικές μέριμνες. Τα παιδιά, αντίθετα, δοκιμάζουν καθημερινά την αποψή τους για τον κόσμο και την κοινωνικότητά τους διαδικτυακά και με την επαφή με τους συνομιλήκους τους, μέσω κινητού και SMS, αναζητώντας εναλλακτικούς και διαδραστικούς τρόπους επικοινωνίας που δεν έχουν σχέση με την τυποποιημένη και μονόπλευρη λειτουργία της παραδοσιακής τηλεόρασης. Αυτή την "άλλη" πραγματικότητα θα έπρεπε με κάποιο τρόπο να ενσωματώσει το σχολείο για να μείνει ζωντανό κι όχι να περιμένει από τους μαθητές π.χ. στο δεύτερο ερώτημα της έκθεσης που δόθηκε στις πανελλαδικές να κάνουν την τετριμμένη σύνδεση βιβλίου και πληροφορικής με τους δικούς μας όρους. Η δική τους αναγνωστική εμπειρία του κόσμου συνδέεται απόλυτα πια με τα νέα ηλεκτρονικά μέσα κι αυτήν θά'πρεπε να επιζητήσουμε να καταλάβουμε κι όχι να επιβεβαιώσουμε τις δικές μας προκαταλήψεις υπέρ των παραδοσιακών τρόπων επικοινωνίας. Μακάρι να μπορέσουμε στα χρόνια που έρχονται να προσεγγίσουμε αυτή τη διάσταση της ζωής τους που μας διαφεύγει.
ΑπάντησηΔιαγραφήΜάνια, είναι πολύ ενδιαφέρουσα η προσέγγιση που κάνεις σχετικά με τον τρόπο που οι γενιές, οι μεγαλωμένες σε ένα περιβάλλον που ενσωμάτωσε την τηλεόραση στην καθημερινότητά των οικογενειακών σχέσεων, αντιμετωπίζουν το μέσο και τη χρήση του. Εμείς φυσικά, κοινωνικοποιημένοι με άλλους τρόπους, όχι ότι την εμπιστευόμαστε λιγότερο, νομίζω ότι μας επιτρέπουμε να την κρίνουμε αλλά και να την κατακρίνουμε με μεγαλύτερη ευκολία και άνεση. Ίσως να μην αντέχουμε την ηλεκτρονική τους παιδεία και την δική μας αμάθεια ή ημιμάθεια, γι' αυτό και συνεχώς τους ζητάμε να μας επιβεβαιώσουν την αξία των παραδοσιακών τρόπων επικοινωνίας έναντι της δικής τους αυτόματης και φυσιολογικής μορφής επικοινωνίας ραμμένης και κομμένης στα μέτρα του σήμερα.Πρόταση!!! να γίνει η συζήτηση αυτή το θέμα της επόμενης έκθεσης βιβλίου.
ΑπάντησηΔιαγραφήΘά'ταν πολύ καλό θέμα, Ελένη, αν δέχονταν να καταθέσουν σ'αυτή τη συζήτηση τις πραγματικές τους απόψεις και οι νέοι που αξιοποιούν τις δυνατότητες των ηλεκτρονικών μέσων και είναι, ίσως, αρνητικοί απέναντι στο παραδοσιακό βιβλίο. Επίσης θα'ταν πολύ ενδιαφέρον αν στη νέα έκθεση βιβλίου μας, οι εκδόσεις Καστανιώτη παρουσιάζαν και σε μας το ηλεκτρονικό βιβλίο που λανσάρουν τώρα στην αγορά και όπου έχουν "φορτώσει" ήδη 8 από τα πιο δημοφιλή βιβλία τους ενώ χωράει άλλα 992. Η τιμή του προς το παρόν 329,99 ευρώ. Παραπέμπω για τις σχετικές πληροφορίες στο άρθρο του Β.Καλαμάρα στην "Ελευθεροτυπία" της Τρίτης 19 Μαϊου:www.enet.gr
ΑπάντησηΔιαγραφή